24 lipca 2017

169/2017: Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu - Nowa Słupia (woj. świętokrzyskie, pow. kielecki, gm. Nowa Słupia)

(Święty Krzyż 1)

Obecny kościół pw. Trójcy Przenajświętszej został wybudowany na miejscu pogańskiej świątyni. Trwając w tym miejscu ponad tysiąc lat, zmieniał się i przybierał rozmaite kształty, począwszy od stylu romańskiego, poprzez gotycki, barokowy aż do neoklasycystycznego.
Obecna świątynia została wzniesiona w latach 1781-89 wg planu Józefa Krasznickiego w stylu barokowo-klasycystycznym, murowana z cegły, orientowana, jednonawowa, na planie prostokąta.
Zwiedzanie wnętrza klasztoru rozpoczyna się od furty, do której wchodzimy przez portal barokowy z piaskowca, a następnie przechodzimy do krużganków klasztornych. Krużganek świętokrzyski został zbudowany w XV w. w stylu gotyckim z fundacji Kazimierza Jagiellończyka i kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, o czym świadczą orły jagiellońskie umieszczone na wspornikach przy zakrystii oraz litewski herb Dębno na zwornikach.
W południowym ramieniu krużganka zobaczymy fragment architektury romańskiej. Na końcu ściany romańskiej umieszczono ołtarz z czarnego marmuru, poświęcony zmarłym benedyktynom, pochowanym we wspólnej mogile pod posadzką krużganków w 1766 r. Na zachodniej stronie krużganka zachował się fragment fresku przedstawiający śmierć św. Brunona.

Wnętrze bazyliki
W dniu 16 czerwca 2013 r. ogłoszono tytuł i godność bazyliki mniejszej kościoła. Wnętrze bazyliki jest klasycystyczne. Nawa główna jest trójprzęsłowa, a sklepienie kolebkowo-krzyżowe.
Nawy zdobi sześć dużych obrazów autorstwa Franciszka Smuglewicza:
- śmierć św. Józefa,
- św. Emeryk w rozmowie z aniołem,
- św. Scholastykę w rozmowie ze at rodzonym bratem Benedyktem,
- św. Benedykta,
- historię Świętego Krzyża,
- Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej Poczętej.
W prezbiterium znajduje się ołtarz główny z obrazem Smuglewicza przedstawiający Trójcę Przenajświętszą. Obramowany jest potężnymi kolumnami w stylu korynckim z napisem Uwielbiajmy Trójcę Świętą. Dwaj cherubini podtrzymują kuliste tabernakulum, oparte na snopie pszenicy.
 i zwieńczone winogronami.
Z obu stron prezbiterium umieszczono dwurzędowe stalle, ozdobne ławy, o skromnej dekoracji snycerskiej z XVIII w. i dwa konfesjonały.

Zakrystia
Prowadzi do niej okazały portal marmurowy z XVII w. , zwieńczony kartuszem z herbem Ogończyk opata Sierakowskiego. Nad portalem znajduje się fresk z XVII w., odrestaurowany w 1973 r. przedstawia modlącego się opata Sierakowskiego. Drzwi kute zdobione są kołatką i zabytkowym zamkiem.

Kaplica Oleśnickich
wybudowana została na zrębie gotyckiego kapitularza przez Mikołaja Oleśnickiego w latach 1611-20. Kaplica jest nakryta promieniście żebrowaną kopułą na pendentywach.Nad kopułą latarnia o sześciu przeszklonych oknach zamkniętych półkoliście. W 1723 r. opat Mirecki przeniósł do niej relikwie Krzyża Świętego. Kaplica otrzymała chór organowy i dwoje malowanych drzwi dwuskrzydłowych. Najstarsze freski znajdują się w kopule. Malowidła XVII-wieczne ukazują postać Chrystusa, Najświętszą Maryją Pannę, św. Jana Chrzciciela i dwunastu Apostołów. W obrazach zaś przedstawiona jest historię drzewa Krzyża Świętego. W łukach pod chórem - sceny z Pisma Świętego.
Ołtarz główny, wczesnobarokowy, zbudowany z marmuru kieleckiego, dębnickiego i alabastru. Pomiędzy dwoma kolumnami jońskimi jest umieszczona kamienna rzeźba Chrystusa na Krzyżu. w zwieńczeniu alabastrowa figura Madonny z Dzieciątkiem.
W kaplicy znajdują się także:
- dwa ołtarzyki boczne św. Barbary i św. Jana Nepomucena,
- pomnik nagrobny fundatora kaplicy.
Najważniejszym zabytkiem jest tabernakulum z relikwiami Krzyża Świętego. Drzewo krzyża św. zostało uformowane w krzyżyk (20 cm) o podwójnym ramieniu (12 i 6 cm) i oprawione w złotą blachę bogato grawerowaną.

Wystawa historyczno-misyjna
Pierwsza sala poświęcona jest działalności benedyktynów na Świętym Krzyżu, szczególnie bibliotece z uwzględnieniem Rocznika Świętokrzyskiego Dawnego i Kazań Świętokrzyskich. Następna sala upamiętnia lata zniszczeń i poniżenia ludzi i klasztoru na Świętym Krzyżu (okres więzienia, obozu zagłady, ruiny wojenne oraz odbudowę). Ostatnia sala ukazuje działalność misyjną Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.

Wieża kościelna
odbudowana i poświęcona w 2014 r. Zburzona w 1914 r. zrekonstruowana została w oparciu o dokumentację historyczną i współczesną wiedzę techniczną. Na wieży znajduje się taras widokowy, z którego można podziwiać krajobrazy świętokrzyskie i przyrodę.

Podziemia kościoła
W krypcie znajdują się trumny benedyktynów oraz w osobnej krypcie spoczywa książę Jeremi Wiśniowiecki

Dzwonnica
odbudowana w okresie międzywojennym w którym są dwa dzwony zawieszone w 1954 r. (240 i 120 kg), trzeci w 1980 r. (80 kg) oraz czwarty i piąty z 2006 r. (500 i 700 kg).

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Będziemy wdzięczni za Twój komentarz. Pamiętaj, że każdą myśl możesz wyrazić w sposób kulturalny, jeśli tylko tego zechcesz.